ĐẠO ĐỨC DA CAM
Đi qua chiến tranh, mà có thể ngay trong chiến tranh nữa, người ta thấy rằng sự thử
thách của đạo đức cũng quan trọng như sự thử thách về sức mạnh, niềm tin và trí tuệ. Huân
chương được gắn trước ngực những người chiến thắng chính để nhắc nhở rằng chiến thắng
cũng nằm nơi trái tim và lương tâm. Trong thời đại nhân loại tiến đến sự đồng thuận về lương
tri và con người, việc nhắc lại chiến tranh, tội ác và đạo đức là cần thiết: bởi vì lịch sử thường
tàn nhẫn để lại những người gánh chịu hậu quả khắc nghiệt của chiến tranh, trong khi cuộc
sống đời thường của họ lại là nỗi đau không thể xóa nhòa của quá khứ.
Những nạn nhân nhiễm chất độc da cam người Việt Nam ngày nay chính là minh chứng đau
lòng về cuộc sống đời thường như thế. Họ không có thời gian để suy nghĩ, hoặc không thể suy
nghĩ, về chiến tranh hay đạo đức, trước cuộc sống ngày qua ngày chật vật. Bên cạnh sự đồng
cảm sâu sắc với những số phận bất hạnh đó, chúng ta cần tỉnh táo nhìn lại bài học lương tri của
người Mỹ: ở đâu người ta nhân danh mục đích cuối cùng của mình để gây ra tội ác, ở đó nỗi
đau họ gây ra là không thể chấp nhận; và chừng nào hậu quả lịch sử vẫn nguyên vẹn trước
mắt, chừng đó trách nhiệm lịch sử là không thể làm ngơ. Chúng tôi cũng giới hạn bài viết này vào một khuôn khổ như thế, để lần lượt tìm hiểu: (1) sự hi sinh lương tâm của Mỹ trong việc sử dụng chất độc da cam; (2) Tòa án lương tri – phán quyết của tòa án Mỹ về việc bồi thường cho các nạn nhân.