Tiếp xúc và tiếp biến văn hóa thời Sơ sử (văn hóa Sa Huỳnh) ở miền Trung Việt Nam
Nhiều năm gần đây, một loạt các di tích và di vật thuộc thời kỳ Sơ sử và Lịch sử Sớm (thế kỷ 5 trước CN đến thế kỷ 5 sau CN) ở Miền Trung Việt Nam đã được phát hiện và nghiên cứu. Khối tư liệu này phản ánh không chỉ quá trình phát triển nội tại mà còn phản ánh xu thế tiếp xúc, trao đổi văn hóa mạnh mẽ với bên ngoài dẫn đến tiếp biến và thay đổi văn hóa.
Khá nhiều ý kiến tranh luận, giả thiết làm việc tập trung vào trò và mức độ tham góp của những nhóm yếu tố nội sinh, ngoại sinh trong biến đổi cấu trúc xã hội và hình thành những dạng xã hội phức hợp thời Sơ sử (văn hóa Sa Huỳnh). Đồng thời với việc khẳng định vai trò của những yếu tố nội sinh, những yếu tố ngoại sinh cũng được đánh giá một cách thấu đáo. Các nhà nghiên cứu khá thống nhất trong nhìn nhận vai trò "xúc tác" hay "thúc đẩy" của những yếu tố này trong sự chuyển biến văn hóa giai đoạn trước và sau Công nguyên. Những luồng hay hướng tiếp xúc thời kỳ này của văn hóa Sa Huỳnh diễn ra trong một không gian rộng lớn với cả phía Bắc (Trung Hoa), phía Tây (Ấn Độ, Địa Trung Hải), phía Đông (Đông Nam Á hải đảo)...
Qua việc phân tích và diễn giải tư liệu khảo cổ kết hợp với những nguồn tư liệu khác, bài viết tập trung vào một số vấn đề sau:
- Bối cảnh địa - văn hóa và tình hình chính trị, kinh tế Miền Trung Việt Nam thời Sơ sử.
- Di tích, di vật khảo cổ và thư tịch cổ.
- Cách thức, con đường giao lưu và tiếp biến văn hóa Sa Huỳnh - Hán, Sa Huỳnh - Ấn Độ...
- Giao lưu và tiếp biến văn hóa với biến đổi quan hệ / cấu trúc xã hội.