Tư tưởng của Fukuzawa Yukichi về con người và ảnh hưởng đến chuyển biến tư tưởng của nho sĩ duy tân Việt Nam đầu thế kỷ XX
Fukuzawa Yukichi (1834-1901) là nhà tư tưởng có ảnh hưởng sâu rộng nhất đối với xã hội Nhật Bản cận đại. Ảnh của ông được in trên đồng tiền có mệnh giá cao nhất của Nhật Bản, tờ 10.000 Yên.
Tư tưởng cải cách, duy tân của Fukuzawa Yukichi là một hệ thống các quan niệm, quan điểm trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt về con người và sự phát triển của xã hội Nhật Bản theo tinh thần học tập văn minh phương Tây nhưng giữ gìn bản sắc và độc lập, tự chủ, ngày càng trở nên cường thịnh. Con người Nhật Bản mới theo quan điểm của ông có nhiều đặc tính: con người bình đẳng, con người độc lập, con người có học vấn, con người có trách nhiệm với đất nước.
Các nho sĩ duy tân Việt Nam đầu thế kỷ XX như Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu, Huỳnh Thúc Kháng, Nguyễn Thượng Hiền, Lương Văn Can...đã coi Nhật Bản như một tấm gương của các dân tộc châu Á đã tự tìm con đường để độc lập, phú cường, đứng ngang hàng với phương Tây. Tư tưởng của các nhà duy tân Nhật Bản, Trung Quốc trong đó có tư tưởng của Fukuzawa Yukichi đã được các trí thức yêu nước Việt Nam thời kỳ này chuyển tải một cách khéo léo, đạt hiệu quả tuyên truyền cao, gây được làn sóng duy tân trong xã hội. Việc chấn dân khí, khai dân trí, hậu dân sinh, đào tạo ra những con người Việt Nam có phẩm chất mới được nho sĩ duy tân coi là nhiệm vụ tiên quyết trong đấu tranh giải phóng dân tộc, làm cho dân tộc cường thịnh.
Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, Nhật Bản nói chung và tư tưởng của các nhà duy tân nói riêng giữ vai trò là nhịp cầu nối quan trọng trong việc truyền bá tư tưởng, văn minh phương Tây vào các nước phương Đông trong đó có Việt Nam, hình thành nên những thành tố mới, tạo quá trình chuyển biến, phát triển mới trong kết cấu hệ tư tưởng và xã hội.