Xu hướng chính trị - xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX- nhìn từ cuộc tiếp xúc Việt Na
Trong nhiều năm qua, thực tiễn nghiên cứu lịch sử Việt Nam giai đoạn cuối thế
kỷ XVIII - đầu thế kỷ XIX đã và đang tồn tại nhiều quan điểm trái ngược do nhiều
nguyên nhân, trong đó phải nói đến nguồn sử liệu, cách tiếp cận của các nhà nghiên
cứu. Nhìn chung có hai xu hướng lớn: Một là, các nhà nghiên cứu nước ngoài quá đề
cao nhân tố bên ngoài trong quá trình định hình lịch sử Việt Nam thông qua sự can
dự của họ vào cuộc nội chiến diễn ra từ nửa sau thế kỷ XVIII; Hại là, trái ngược với
quan điểm trên, lịch sử dân tộc Việt được nhìn nhận ở khuynh hướng bản địa hóa
(localization), hay mang tính “tự trị” (autonomy) như là nhân tố quyết định đến tiến
trình lịch sử, từ đó phủ nhận yếu tố bên ngoài, chủ trương bài ngoại đối vói nhân vật,
sự kiện lịch sử có yếu tố ngoại lai. Theo đó, đối với trường hợp thứ nhất, Việt Nam
chỉ được coi là nưi tiếp nhận (receiver) của dòng chảy văn minh từ bên ngoài; còn
trường hợp thứ hai dẫn đến việc phân lậo một cách tuyệt đối giữa những nhân tố
Việt và không phải Việt (non-Vietnamese elements)'. Nhìn chung, cả hai xu hướng
tiếp cận đơn tuyến trên đều làm cho lịch sử Việt Nam, nhất là giai đoạn cuối thế kỷ
XVIII, đầu thế kỷ XIX trở nên thiếu tính toàn diện, khách quan.